Vaccinatie is vrijwillig, maar geen keuze welk vaccin

Een tweet van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) leidt tot verontwaardiging. In de tweet geeft het RIVM antwoord op een twittergebruiker: "Vaccinatie is vrijwillig, maar je hebt geen keuze. Het is belangrijk dat mensen beschermd zijn tegen ernstige gevolgen van Covid-19. AstraZeneca doet dit. Er komen dan minder in het ziekenhuis. Dit helpt om de druk op de zorg te verlagen". Op Facebook werd dit antwoord al meer dan honderd keer gedeeld als afbeelding. Een deel van de eerste zin – ‘maar je hebt geen keuze’ -  is hierbij met rode pijlen gemarkeerd. Onderaan de afbeelding is de tekst toegevoegd: "Wat voor idioot antwoord komt hier van het RIVM? Het is vrijwillig, maar je hebt geen keuze???? Lijkt me duidelijk wat voor agenda hier wordt uitgerold." (Hier gearchiveerd)

BEOORDELING: De afbeelding op Facebook mist context. Het RIVM reageert met de tweet op een vrouw die zich zorgen maakt over het nemen van het AstraZeneca vaccin. De zin "je hebt geen keuze", slaat hierbij niet op een verplichte vaccinatie, maar gaat erover dat je niet zelf kunt kiezen welke van de beschikbare vaccins je krijgt. De toegevoegde tekst in de Facebookafbeelding is daarmee misleidend. Ook in de reacties bij het Facebookbericht is te zien dat veel mensen de tweet onjuist interpreteren.

FEITEN: De tweet is van 12 februari 2021. Eerder die dag berichtte het RIVM dat mensen bij de huisarts gevaccineerd zullen gaan worden tegen Covid-19. "Door de beperkte beschikbaarheid van het AstraZeneca-vaccin, worden eerst alle mensen uitgenodigd die zijn geboren in 1956 of 1957, en mensen die een hoog risico hebben," twitterde het instituut.

Een vrouw reageerde op deze tweet dat zij net 65 is geworden en daarom het AstraZeneca-vaccin niet wil krijgen. "Want die is twijfelachtig voor 65+," schrijft zij aan het RIVM. Het RIVM antwoordde haar met de tweet die nu op sociale media rondgaat. Hierin verklaart het RIVM dat je zelf mag kiezen of je gevaccineerd wil worden, maar dat je niet zelf kunt kiezen van welke fabrikant je een vaccin ontvangt. De keuze wie met welk vaccin wordt ingeënt, ligt bij de overheid.

Er zijn nu drie vaccins goedgekeurd voor de Nederlandse markt. Deze komen van de fabrikanten BioNTech/Pfizer, Moderna en AstraZeneca. Andere vaccins zitten nog in het goedkeuringstraject. De vaccins hebben verschillende mate van effectiviteit, en ook de werking bij verschillende bevolkingsgroepen verschilt per fabrikant.

De zorgen van de vrouw op twitter zijn ook niet ongegrond. De Nederlandse medicijnautoriteit CBG bevestigt op haar website dat bij het AstraZeneca-vaccin nog niet genoeg resultaten beschikbaar zijn om conclusies te trekken over de mate van effectiviteit bij mensen van 55 jaar en ouder. "Wel is er betrouwbare informatie dat het vaccin veilig is voor deze doelgroep. Gebaseerd op ervaringen met andere vaccins, is te verwachten dat het vaccin ook in deze groep bescherming biedt," voegt de CBG daaraan toe.

De gezondheidsraad adviseerde begin februari dat de eerste prikken met het AstraZeneca-vaccin naar mensen tussen de 60 en 65 jaar moesten gaan, ondanks de onbekende mate van effectiviteit bij deze groep. "Dit omdat deze doelgroep relatief vaak met corona op de ic belandt, en er daarom veel gezondheidswinst kan worden geboekt,” schreef Het Parool hierover.

Maar waarom mag je niet zelf kiezen welk vaccin je krijgt? Er is een groeiende selectie aan coronavaccins, maar ze zijn niet allemaal even geschikt voor iedere doelgroep. "Het kabinet kijkt op basis van (internationale) adviezen of én welke vaccins voor een bepaalde doelgroep geschikt zijn. Zo is het BioNTech/Pfizer-vaccin en het Moderna-vaccin bestemd voor de meest kwetsbare mensen," legt de Rijksoverheid uit. Gezien de schaarste van vaccins, is het niet mogelijk om iedereen met deze meest effectieve vaccins – BioNTech/Pfizer en Moderna - in te enten.

De afbeelding op Facebook waarin de tegenstelling "Het is vrijwillig, maar je hebt geen keuze" wordt uitgelicht, mist context. Vaccinatie is vrijwillig. Alleen welk vaccin je uiteindelijk krijgt, als je besluit te vaccineren, is niet aan jou. Ondanks dat er verschillen zijn in effectiviteit, zijn alle vaccins die in Nederland worden gebruikt wel als veilig bevonden door de Nederlandse en Europese medicijnautoriteiten.

---

Links:

Facebookpost: https://www.facebook.com/groups/235606791256326/permalink/276825420467796/ (Gearchiveerd: https://archive.vn/0fCPG )

Antwoordtweet RIVM: https://twitter.com/rivm/status/1360244169906733057
(gearchiveerd: http://dpaq.de/iXVws )

Eerdere tweet RIVM: https://twitter.com/rivm/status/1360173976211894274
(gearchiveerd: https://archive.vn/ykZoW )

CBG over AstraZeneca: https://www.cbg-meb.nl/onderwerpen/medicijninformatie-vaccinaties/coronavaccins/covid-19-vaccin-astrazeneca
(gearchiveerd: https://archive.vn/9224D )

Advies Gezondheidsraad AstraZeneca: https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2021/02/04/covid-19-vaccinatie-astrazeneca-vaccin
(gearchiveerd: https://archive.vn/Aqjqk )

Artikel Parool: https://www.parool.nl/nederland/gezondheidsraad-astrazeneca-vaccins-voor-mensen-tussen-60-en-65-jaar~b7cc4317c/
(gearchiveerd: https://archive.vn/NYUzl )

Rijksoverheid over niet zelf vaccin kiezen: http://dpaq.de/3jxKp
(gearchiveerd: https://archive.vn/TcdCO )

Over schaarste: https://www.rivm.nl/covid-19-vaccinatie/professionals/prioritering-medische-risicogroepen
(gearchiveerd: https://archive.vn/wGSfx )

Over vrijwillig vaccineren: http://dpaq.de/z2T8P
(gearchiveerd: https://archive.vn/IiDaN )

CBG over veilige vaccins: https://www.cbg-meb.nl/onderwerpen/medicijninformatie-vaccinaties/coronavaccins
(gearchiveerd: https://archive.vn/3Ljxn )

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com