Neen, er worden geen embryo's gecultiveerd of embryonale cellen gebruikt voor onderzoek naar vaccins

15.7.2020, 17:06 (CEST)

In een bericht op Facebook worden enkele opvallende uitspraken gedaan over het cultiveren van cellen. De auteur beweert onder meer dat de vaccinindustrie oneindig levende cellen zou cultiveren, terwijl die cellen schadelijk zijn voor het menselijk lichaam. Bovendien zou er nooit onderzocht zijn of celcultivatie (of celdeling) gevaarlijk is. Ten slotte zouden de cellijnen afkomstig zijn van embryo's, die agressieve kankers kunnen veroorzaken. Maar wat is daar precies van aan?

BEOORDELING: Het bericht staat vol foute claims. Er worden geen cellijnen gecultiveerd die van menselijke embryo's worden afgehaald. Bovendien heeft de duur van de cultivatie geen negatieve invloed op het vaccin en op het menselijk lichaam. Ook de beweringen dat de vaccinindustrie geen veiligheidsstudies uitvoert en dat de cellijnen agressieve kankers kunnen veroorzaken is niet waar.

FEITEN: Het bericht bevat een mengelmoes aan beweringen die niet berusten op wetenschappelijk onderzoek. Volgens experts haalt de auteur bovendien een hoop halve waarheden door elkaar, die weinig tot niets met elkaar te maken hebben. Zo valt er te lezen dat de vaccinindustrie oneindig levende cellijnen cultiveert die van menselijke embryo's zijn afgehaald. Volgens de auteur is dat gevaarlijk: "hoe langer je een cellijn cultiveert, hoe schadelijker dat is voor het menselijk lichaam." Professor Joris Vermeesch, geneticus aan de KU Leuven, is het daar echter niet mee eens. "Er is geen enkel wetenschappelijk verband", zegt hij.

Gezien de complexe inhoud van het bericht, is de juiste context belangrijk. Een cellijn (of celcultuur) is een verzameling cellen die men laat groeien onder gecontroleerde omstandigheden. Cellijnen worden onder meer gecultiveerd om gemodificeerde virussen in op te groeien. Die virusfragmenten kunnen in ons lichaam worden ingebracht - bijvoorbeeld bij een DNA-vaccinatie - zodat ons systeem kan reageren en antistoffen kan aanmaken. "Een belangrijke nuance: er is tot op heden nog geen DNA vaccin goedgekeurd als immunisatiestrategie", laat het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) weten.

Volgens professor Vermeesch heeft het langer laten groeien van zo'n cellijn helemaal geen effect op een vaccinatie zelf. "De cellijn waarin een virus wordt gekweekt is een middel en wordt niet gebruikt voor de immunisatie zelf. Als je een cellijn langer in cultuur houdt (of laat groeien, red.), dan kunnen er soms genetische foutjes ontstaan. Maar ook dat is in principe geen enkele probleem."

De vaccinindustrie zou nooit onderzocht hebben of dit proces schadelijk is, maar ook dat klopt niet. Professor Pierre Van Damme, vaccinoloog aan de Universiteit Antwerpen, legt uit hoe vaccins getest worden op veiligheid: "Een vaccin, of geneesmiddelen in het algemeen, moeten volgens de wet voldoen aan een aantal strenge criteria. Ook moeten bedrijven, vooraleer ze vaccins mogen testen, de nodige pre-klinische data aanleveren."

Vaccintesten bij mensen worden onder meer gecontroleerd door het College voor Beoordeling van Geneesmiddelen in Nederland (CBG) of het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) in België en door de respectieve ethische commissies. Voor het afleveren van vaccins op Europees grondgebied heb je toestemming nodig van het European Medicines Agency (EMA) in Europa.

Ook het RIVM) doorprikt deze bewering en legt het verband tussen celdeling en kanker uit: "Kanker is een opstapeling van mutaties in de genen die de cellen onder controle houden. Door de mutaties kan de controle wegvallen, met als resultaat ongeremde celdeling. De mutaties kunnen zich opstapelen en komen onder meer door foutjes bij het kopiëren van DNA, blootstelling aan UV-licht of kankerverwekkende stoffen."

Volgens het RIVM worden er bovendien geen embryonale cellen gebruikt, maar foetale cellen. In de embryonale fase ligt de nadruk namelijk nog op het vastleggen van het lichaam; wat wordt arm en wat wordt been, huid of bloed, etc. Veel cellen zijn op dat moment nog stamcellen, terwijl er voor de ontwikkeling juist normale, gezonde lichaamscellen nodig zijn. Die cellen, ook wel gedifferentieerde cellen genoemd, komen pas voor zodra we van een foetus spreken. "Het verschil is dat gedifferentieerde cellen niet oneindig kunnen worden doorgekweekt", zegt het RIVM.

Verder maakt de auteur enkele foute beweringen over de WI-38 cellijn. In de tekst valt onterecht te lezen dat foetussen van ongeboren kinderen zijn gebruikt voor onderzoek van de WI-38 cellijn. Volgens het RIVM is cellijn WI-38 inderdaad ontstaan in de jaren 60 en wordt ze nog steeds toegepast, maar worden daar niet steeds nieuwe foetussen voor gebruikt. "Bovendien groeit zo'n cellijn uit tot een weefsel, niet tot een embryo of foetus. Ten slotte worden de meeste vaccins niet op foetale cellijnen gegroeid", klinkt het. Ook andere claims over de "meerdere abortussen" kloppen niet.

Ook kan de WI-38 cellijn, in tegenstelling tot wat er in het bericht staat, niet oneindig blijven doorgaan. "Er zijn voor die cellijn een groot aantal foetale cellen geïsoleerd, die alleen nog maar een paar keer gedeeld zijn. Eén cel uit de WI-38 cellijn kan zich ongeveer 40 keer delen. De groei is exponentieel, dus die cel kan uitgroeien tot ruim 500 miljard cellen, meer dan genoeg voor meerdere weefselkweken. Zodra de Hayflick-limiet (het aantal keren dat een normale humane celpopulatie die afkomstig is van dezelfde cel zich verdeelt tot aan het biologisch limiet) is bereikt, stoppen de cellen met delen en kan de kweek niet verder gaan." Indien er al fetaal weefsel zou gebruikt worden, kan dat volgens professor Vermeesch enkel als er toestemming is van ouders, als het onderzoek/ de toepassing werd goedgekeurd door de regelgevende instanties en als het om spontane miskramen gaat.

---

Links:

Bericht op Facebook: https://www.facebook.com/RamonWalter11/posts/1466714896842367 (gearchiveerd: http://dpaq.de/csrFL)

Prof. Joris Vermeesch: https://www.kuleuven.be/wieiswie/nl/person/00003838 (gearchiveerd: http://dpaq.de/V49bh)

Radboudumc info cellijnen: https://www.radboudumc.nl/research/research-informatie-in-het-nederlands/wetenschappelijke-integriteit/cellijnen (gearchiveerd: http://dpaq.de/ADJpc)

Gezondheid en wetenschap - DNA in vaccins: https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/zit-er-dna-in-sommige-vaccins (gearchiveerd: http://dpaq.de/IhPvd)

Studie NCBI DNA vaccin als immuunstrategie: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3558129/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/sB2aR)

Studie Intechopen: https://www.intechopen.com/books/immune-response-activation-and-immunomodulation/current-state-of-the-art-in-dna-vaccine-delivery-and-molecular-adjuvants-bcl-xl-anti-apoptotic-prote (gearchiveerd: http://dpaq.de/9yCoG)

RIVM vaccinonderzoek: https://www.rivm.nl/vaccinonderzoek (gearchiveerd: http://dpaq.de/0CiYI)

Prof. Pierre Van Damme: https://www.uantwerpen.be/nl/personeel/pierre-vandamme/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/a5zUh)

Wat doet het FAGG: https://www.fagg-afmps.be/nl/public_information/que_fait_afmps (gearchiveerd: http://dpaq.de/oarq6)

Rijksoverheid - controle CGB: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/vaccinaties/vraag-en-antwoord/hoe-weet-ik-dat-een-vaccinatie-veilig-is (gearchiveerd: http://dpaq.de/xErD4)