Ex-verleider ‘Temptation Island’ maakt valse beweringen over coronavirus in Facebookvideo
27.06.2020, 11:47 (CEST)
Op Facebook gaat een video rond van Nederlands ex-temptation verleider Jay Francis, beter bekend als "Tisjeboy Jay". Daarin roept hij op om kritisch te blijven tegenover het beleid dat de Nederlandse regering voert. Volgens Francis zou onder meer het Amerikaanse CDC (Centers for Disease Control and Prevention) beweren dat de IFR (Infection Fatality Rate) van het Sars-CoV2-virus op amper 0,02 procent ligt. Ook zouden de behandelingen tegen kanker stilliggen en het aantal zelfmoorden stijgen. Maar klopt dat allemaal wel?
BEOORDELING: Het grootste deel van de beweringen in de video is fout. Het CDC heeft nooit beweerd dat de IFR op 0,02 procent ligt, de behandelingen tegen kanker liggen niet stil en het aantal suïciden ligt constant. De beweringen dat een goede ventilatie belangrijk is en dat het aantal meldingen van depressies stijgt, zijn wel juist.
FEITEN: In het begin van de video beweert Francis dat Nederlands premier Mark Rutte de coronamaatregelen verantwoordt door te zeggen dat andere Europese en Aziatische landen dezelfde aanpak hanteren. "Hij vergeet daarbij te zeggen dat al deze landen aangesloten zijn bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en dus dezelfde baas hebben". Daarbij slaat hij de bal een eerste keer mis: de WHO heeft een uitsluitend adviserende rol. De aangesloten landen bepalen nog steeds zelf hoe ze met de pandemie omgaan, weet ook Prof. dr. Steven Van Gucht, hoofd van de dienst Virologie bij Sciensano in België.
"De WHO geeft richtlijnen en adviezen, maar die zijn niet bindend", begint Van Gucht. "Ze helpen bij het opzetten van klinische studies, kunnen binnenkort helpen met de eerlijke verdeling van de vaccins en een goede onderhandeling met de vaccinfirma’s. Ze bepalen echter niet hoe wij deze crisis moeten aanpakken."
Verder stelt Francis onterecht dat het Amerikaanse CDC – of "de Amerikaanse RIVM", zoals hij het omschrijft – de Infection Fatality Rate (IFR) op zo'n 0,02 procent schat. Je zou dus maar 0,02 procent kans hebben om te sterven aan het coronavirus als je besmet geraakt, maar dat cijfer klopt niet. Allereerst schat het CDC in dat de Amerikaanse IFR van mensen die symptomen vertonen op zo'n 0,4 procent ligt, zo'n 20 keer hoger.
Volgens het CDC zouden ook 35 procent van de geinfecteerden nooit symptomen ontwikkelen, waardoor het totale percentage van besmette mensen dat aan het virus sterft rond de 0,26 procent ligt. Amerikaanse nieuwssites CNN, Reason, de Indiase Dental Tribune en een factcheck van USA Today bevestigen dat getal.
In maart baseerde de WHO zich voor die berekening op uitsluitend geteste gevallen, in plaats van op een steekproef van de totale wereldbevolking. Daardoor ligt hun percentage (3,6 procent) een stuk hoger. Door de steeds evoluerende situatie, verschilt dat aantal nu. "Om de IFR correct te berekenen, moet je inschatten hoeveel mensen er blootgesteld zijn aan het virus", gaat Van Gucht verder. "Dat doe je op basis van een steekproef van de bevolking om te zien hoeveel procent er antistoffen hebben. In België ligt dat aantal op zo'n 7 procent. Je deelt dus die 7 procent van de totale bevolking door het aantal sterftegevallen om de IFR te berekenen."
Professor in de biostatistiek Geert Molenberghs (Uhasselt, KU Leuven) en zijn collega's berekenden dat het IFR-cijfer in België rond de 1,25 procent ligt. Verschillende virologen benadrukken dat zelfs 1 procent op een totale populatie ontzettend veel is.
Ook wordt er in het filmpje beweerd dat de behandelingen tegen kanker zijn gestopt, de depressies stijgen en de zelfdodingen stijgen, maar ook dat klopt niet helemaal. Verschillende ziekenhuizen lieten weten dat alle levensnoodzakelijke en dringende behandelingen blijven doorgaan, dus ook die tegen kanker. Ook in het aantal suicides is geen stijging zichtbaar, weet Evita Bloemheuvel, woordvoerder van 113 Zelfmoordpreventie. "Dat aantal ligt al een aantal jaar constant en kende vorig jaar zelfs een daling. Het aantal depressieve klachten zien we deze periode wel licht toenemen." Volgens Bloemheuvel zijn er geen aanwijzingen dat het aantal zelfdodingen tijdens de coronacrisis zou stijgen.
"Als de overheid zou erkennen dat het virus zich verspreidt via aerosolen, dan is de regel van anderhalve meter foetsie", zegt Francis ten slotte. Hoewel virologen het onderling niet eens zijn over de mogelijkheid van besmetting via aerosolen, is er wel enigheid over het belang van de anderhalve meter afstand.
In het verleden voerde ook dpa een factcheck uit naar het belang van deze regel. Er zijn bovendien al tal van artikels gewijdt aan het belang van een goede ventilatie, wat virologen ook erkennen. Ook klopt het dat besmettingen in de buitenlucht – mits voldoende afstand – amper voorkomen.
---
Links:
Facebook Video: https://www.facebook.com/TisjeboyJay/videos/1137009093347731/?v=1137009093347731 (gearchiveerd: http://dpaq.de/GL7zH)
Rol WHO: https://www.who.int/about/role/en/
CDC IFR: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/planning-scenarios.html (gearchiveerd: http://dpaq.de/Rlh4k)
Factcheck USA Today: https://eu.usatoday.com/story/news/factcheck/2020/06/05/fact-check-cdc-estimates-covid-19-death-rate-0-26/5269331002/
Artikel Reason IFR: https://reason.com/2020/05/24/the-cdcs-new-best-estimate-implies-a-covid-19-infection-fatality-rate-below-0-3/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/ZQv68)
Artikel CNN IFR: https://edition.cnn.com/2020/05/22/health/cdc-coronavirus-estimates-symptoms-deaths/index.html
Artikel Dental Tribune IFR: https://in.dental-tribune.com/news/new-estimate-by-the-cdc-brings-down-the-covid-19-death-rate-to-just-0-26-as-against-whos-3-4/
Studie Geert Molenberghs: https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.06.20.20136234v1.full.pdf
113 Zelfmoordpreventie: https://www.113.nl/
Factcheck dpa: https://dpa-factchecking.com/belgium/200520-99-131450/
Artikel NOS ventilatie: https://nos.nl/artikel/2335364-onderzoekers-overweeg-meer-ventilatie-vanwege-corona.html
Artikel AD ventilatie: https://www.ad.nl/binnenland/europees-rivm-adviseert-lidstaten-pas-bijeenkomsten-bij-goede-ventilatie~a60a0b61/
Artikel NOS buitenlucht: https://nos.nl/artikel/2334767-besmetting-gebeurt-vooral-binnen-buitensportwedstrijd-is-verantwoord.html
Artikel RTL buitenlucht: https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5132581/de-kans-op-besmetting-binnen-net-zo-groot-als-buiten
---
Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com