De airconditioning in vliegtuigen is geen broeihaard voor virussen

Op Facebook claimt een man dat het filtersysteem in vliegtuigen een mogelijke broeihaard vormt voor virussen en bacteriën. Volgens het bericht is de man een ervaringsdeskundige, aangezien hij nog als onderhoudsmonteur bij de Nederlandse fabrikant Fokker heeft gewerkt. Ook wordt er beweerd dat de filters in vliegtuigen niet veel sterker zijn dan in de airconditioning die aanwezig is in een huis of een auto.

BEOORDELING: De claims zijn onjuist. Hoewel het niet is uitgesloten dat je besmet kan geraken via de ventilatie in een vliegtuig, is die kans bijzonder klein door het sterke filtersysteem. Ook de andere claims kloppen niet.

FEITEN: In het eerste deel van het bericht wordt beweerd dat de airconditioning in een vliegtuig "een gesloten systeem" is. Kortom, er wordt enkel lucht gebruikt van in het vliegtuig zelf. De koude buitenlucht van -50 graden Celsius zou anders alles doen bevriezen. Daar slaat de auteur de bal een eerste keer mis. Enkele experten laten hun licht op de zaak schijnen.

Sinds 1985 worden er HEPA-systemen (High Efficiency Particulate Air) in vliegtuigen geinstalleerd, waarbij de helft van de gefilterde lucht van buiten komt. Die lucht wordt eerst opgewarmd tot 400 à 500 graden Celsius, daarna afgekoeld en gemengd met de lucht in het vliegtuig tot de gewenste temperatuur. "Het gaat hierbij om een open systeem", zegt professor Bert Blocken, hoogleraar aerodynamica aan de TU Eindhoven en de KU Leuven. "Een gesloten systeem is wettelijk niet toegelaten, je moet lucht toevoegen van buitenaf. Dat is ongeveer de helft: 50 procent verse lucht van buiten, 50 procent gezuiverde lucht van binnen."

Een tweede fout die wordt gemaakt, is dat het bericht de airconditioning van een vliegtuig vergelijkt met die van een auto of een huis. "Ook dat klopt niet", zegt Blocken. "Over het algemeen is de ventilatie in vliegtuigen veel intensiever dan in bussen, auto's, huizen en de meeste kantoorgebouwen. De filters zijn van hoge kwaliteit en halen van 99,99 procent tot 99,9999 procent van alle partikels en aerosolen uit de lucht." Blocken benadrukt dat er maar weinig omgevingen zijn die beter geventileerd zijn dan een vliegtuig.

Toch zijn besmettingen via de ventilatie in een vliegtuig niet volledig uitgesloten. "Als het ventilatiesysteem niet goed wordt onderhouden, kunnen de achtergebleven besmette deeltjes op een bepaald moment wel door de filter geraken omdat er meer lucht doorkomt. Maar dat zijn echt zeer uitzonderlijke gevallen." Ook luchtvaartingenieur Ivan Becuwe sluit niet uit dat er besmette deeltjes door de filter kunnen geraken, maar hij acht die kans zeer klein. "Dat valt medisch te verantwoorden en is zeker geen broeihaard."

Daarmee wordt meteen ook het derde punt uit het bericht ontkracht. "Deze (filters, red.) houden geen virussen tegen, sterker nog: het kan zelfs een haard van besmetting worden", valt er onterecht te lezen. Ook spreekt de auteur van een "besmette filter", maar dat lijkt professor Blocken niet mogelijk. "Je kan geen filter besmetten, je kan er enkel besmet materiaal verzamelen. De lucht wordt erdoor geblazen en de virussen en aerosolen blijven achter. Het kan dus niet zijn dat de lucht die virussen of aerosolen meeneemt door de filter. Tenzij de filter compleet versleten is, dan moet je die vervangen, en dat gebeurt ook."

Ten slotte is de kans zeer groot dat het bericht verzonnen is. Marco B., de geciteerde auteur van het bericht, zou als "samenbouwer, plaatwerker en onderhoudsmonteur" hebben gewerkt bij Fokker, een Nederlandse fabrikant voor vliegtuigonderdelen. Het bedrijf liet echter aan de redactie van dpa weten dat ze de naam niet terugvinden in het personeelsbestand. Ook zoekacties via Facebook, Twitter en LinkedIn leveren geen resultaat op.

---

Links:

Facebook bericht: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=296601874809788&set=a.190323065437670&type=3&theater (gearchiveerd: http://dpaq.de/BtOOo)

Wetgeving HEPA systemen: eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:92003E001800&from=EN

Bert Blocken: https://www.kuleuven.be/wieiswie/nl/person/00008129

Fokker: https://www.gknaerospace.com/en/about-gkn-aerospace/fokker-technologies/

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com