Online berichten verzanden in denkfouten

Na Nederland zou Vlaanderen nu aan de beurt zijn, schrijft iemand op Facebook en TikTok bij een artikel van VRT NWS. Het artikel gaat over zes strandhoofden, golfbrekers in de volksmond, die aan de Belgische kust tussen Blankenberge en Zeebrugge plaats moeten maken voor kabels naar een energie-eiland verder op zee. Kwaad opzet, als je het aan de Facebookgebruiker vraagt, want door de verwijdering zouden overstromingen in Vlaanderen bewust uitgelokt worden.

In Nederland woedde afgelopen weken eenzelfde soort verhaal: de kerven die daar in de duinen langs de kust werden gegraven, werden op sociale media ook gezien als een poging om het land te laten onderlopen, terwijl eigenlijk het omgekeerde waar was. Wordt hier bij mensen opnieuw zand in de ogen gestrooid?

Beoordeling

Volgens meerdere experten dienen strandhoofden niet om overstromingen tegen te gaan. Hun functie is tegenwoordig miniem en is vooral om erosie tegen te gaan. Hun verwijdering houdt dus geen overstromingsgevaar in.

Feiten

In het artikel van VRT NWS staat dat de verwijdering bedoeld is om plaats te maken voor ondergrondse kabels die de energie van het Prinses Elisabeth eiland (PEE) naar land moeten brengen. 

Het PEE is een kunstmatig eiland op 45 kilometer van de Belgische kust dat de kabels van twee offshore windmolenparken bundelt. De kabels moeten de opgewekte energie uiteindelijk aan land krijgen. Deutsche Presse-Agentur (dpa) nam contact op met projectuitvoerder Elia voor meer uitleg maar kreeg vooralsnog geen antwoord.

Dat de verwijdering van de strandhoofden ook maar enig toekomstig overstromingsgevaar zou inhouden, is volledig onjuist, stellen verschillende experten.

Erosie tegengaan

Professor en ingenieur Pieter Rauwoens (KU Leuven), gespecialiseerd in coastal engineering, legt aan dpa uit dat strandhoofden als belangrijkste functie hebben om erosie van het zand tegen te gaan. Die erosie gebeurt langs de Belgische kust voornamelijk in oostelijke richting door de dominante zuidoostelijke golfrichting. Het zand beweegt met andere woorden van Frankrijk richting Nederland. 

Door een strandhoofd in te bouwen, wordt dit proces van erosie door de harde structuur van het strandhoofd gedeeltelijk gestopt, legt de professor uit. Het effect van meerdere strandhoofden naast elkaar is een zaagtandpatroon langs de kustlijn.

Geen overstromingsgevaar

Strandhoofden dienen daarentegen niet om overstromingen tegen te gaan. Ze breken de golven namelijk niet. Hoewel ze soms in de volksmond 'golfbrekers' genoemd worden, is die naam eigenlijk misleidend en onterecht. 

Jan Seys van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) vat het goed samen in een mail aan dpa: "Een regelmatig met zand aangevuld strand werkt perfect zonder strandhoofden en is minstens zo veilig als een met. De reden dat dit nog niet vaker is gebeurd is veeleer dat het afbreken geld kost en dat men dat dus enkel doet als daar een goeie reden voor is, bijvoorbeeld wanneer ze in de weg liggen voor energiekabels."

Nut verloren

Bovendien bevinden de strandhoofden zich hier in een specifieke zone: vlakbij de havendam van Zeebrugge. Die havendam vormt als het ware een enorm strandhoofd dat al het zandtransport blokkeert waardoor het strand in Zeebrugge sterk aangroeit. Dat heeft tot gevolg dat de strandhoofden in deze zone nu al grotendeels onder het zand liggen en hun functie teniet gedaan is, legt Rauwoens uit. 

Die blokkade zorgt ervoor dat in Knokke-Heist, de buurgemeente van Zeebrugge, op bijna jaarlijkse basis zand moet worden aangevuld. Zeebrugge slokt immers alles op.

Andere zaken die wel overstromingen kunnen tegengaan zijn bijvoorbeeld voldoende extra zandtoevoer op de stranden, goed duinenbeheer en dijken. Op sommige specifieke plaatsen is soms een 'harde maatregel' nodig, in de vorm van een strandhoofd, maar dat is tussen Zeebrugge en Blankenberge niet het geval, vertelt Seys. 

Tegen de zomer van 2025 zou het project afgerond moeten zijn waarna projectuitvoerder Elia het strand terug in zijn oorspronkelijke staat zal herstellen. 

(Stand van zaken: 20.11.2024)