Digitale euro wordt mogelijk extra betaalmiddel

De Europese Centrale Bank (ECB) is van plan om de huidig bestaande euro te vervangen door de digitale euro, zo wordt beweerd op Facebook. De digitale munt zou een vervaldatum hebben, waardoor sparen onmogelijk wordt. Het geld zou bovendien specificaties meekrijgen, waardoor het slechts aan bepaalde dingen kan worden uitgegeven. "Al uw geld wordt maw maaltijdcheque, ecocheque, reischeque, opleidingscheque enz", zo vreest de Facebookgebruiker.

Beoordeling

De beweringen zijn onwaar. De ECB wil de huidige euro niet vervangen, maar geeft juist aan dat de digitale euro daar een aanvulling op kan worden. De digitale euro krijgt volgens de ECB geen vervaldatum. Ook geeft de ECB aan niet van plan te zijn het geld zo te programmeren dat het slechts aan vooraf bepaalde zaken kan worden uitgegeven.

Feiten

De Europese Centrale Bank (ECB) heeft nooit aangegeven dat het de bestaande euro wil vervangen. Integendeel, de ECB stelt expliciet dat de digitale euro is bedoeld als aanvulling op de huidige vormen waarin de euro bestaat. De digitale euro moet een digitale vorm van cashgeld worden, naast fysieke cash.

De ECB vindt dit nodig omdat tegenwoordig steeds meer betalingen digitaal plaatsvinden. Dat wil zeggen dat steeds meer betalingen worden gedaan met privaat geld, in plaats van publiek geld.

Privaat geld is al het geld dat nu al in digitale vorm bestaat, zoals het geld op bankrekeningen. Dat is immers in beheer van private bedrijven, zoals banken. Publiek geld is al het geld dat wordt gecreëerd door de Europese centrale banken: biljetten en munten - cash.

Aangezien steeds meer betalingen digitaal gebeuren, wil de ECB het publieke geld ook in digitale vorm gaan uitgeven. Zo kan publiek geld 'zijn rol als stabiliserende factor in het betalingssysteem blijven spelen,' schrijft de ECB.

Of de digitale euro er daadwerkelijk komt, staat nog niet vast. Het project bevindt zich nog in de onderzoeksfase. Het onderzoek begon in oktober 2021 en gaat naar verwachting tot oktober 2023 door. Daarna beslist de Raad van Bestuur van de ECB om al dan niet over te gaan naar de ‘realisatiefase,’ waarin oplossingen voor technische problemen rondom de invoering van de digitale euro worden getest.

Sparen nog altijd mogelijk

Op Facebook maken mensen zich zorgen over een mogelijke vervaldatum van de digitale euro. 'Spaargeld is er niet meer bij want uw euro’s vervallen na een tijd,' schrijft één van hen.

De digitale euro is inderdaad niet bedoeld om te sparen. In dit discussiepanel geeft ECB-directielid Fabio Panetta, na 10:38:20, aan dat er gedacht wordt aan het instellen van een maximum aan digitale euro’s die iemand mag bezitten. Dit is om te voorkomen dat mensen in tijden van financiële crisis al hun private spaargeld van hun bank halen en omzetten in digitale euro’s: het digitale equivalent van een bank run.

Als de digitale euro wordt ingevoerd, blijft sparen echter gewoon mogelijk op dezelfde manier waarop dat nu al gedaan wordt: met privaat geld, bij de bank.

Los van het feit dat de digitale euro niet bedoeld is als spaarmiddel, is er geen reden om aan te nemen dat een eventuele digitale euro een vervaldatum zou krijgen. In geen van de beide voortgangsrapporten (hier, hier) die de ECB publiceerde over de digitale euro, wordt deze beperking genoemd.

In een verkennend rapport uit oktober 2020 wordt één keer, op pagina 43, de term 'expiration date' genoemd. Het gaat hier echter over een vervaldatum van een hypothetische virtuele pinpas, die wellicht ooit gebruikt zou kunnen worden om transacties met digitale euro’s mee te voltooien. Het gaat dus niet over een vervaldatum van de digitale euro zelf.

In reactie op vragen van Deutsche Presse-Agentur (dpa) schrijft een woordvoerder van de ECB dat de digitale euro geen vervaldatum krijgt. Voor de ECB staat de 'fungibiliteit' ofwel 'gelijkaardigheid' van de verschillende eenheden van publiek geld centraal.

'De fungibiliteit zou verloren gaan als aan sommige eenheden beperkingen, vervaldata en voorwaarden zouden worden verbonden. Deze eenheden zouden dan waarschijnlijk minder gewaardeerd worden dan "normale" eenheden. Digitale euro's en bankbiljetten zijn één-op-één inwisselbaar. Ze moeten dus dezelfde voorwaarden hebben,' aldus de woordvoerder.

Bestemming geld niet vooraf bepaald

Ook heerst op Facebook de angst dat de digitale euro zo geprogrammeerd zal worden, dat die slechts aan door de overheid goedgekeurde ontvangers mag worden overgemaakt. Deze angst komt wellicht voort uit een verwarring van de begrippen 'programmeerbaarheid van betalingen' en 'programmeerbaar geld'.

De ECB besteedt in talloze documenten aandacht aan de programmeerbaarheid van betalingen met de digitale euro. Dat wil zeggen, aan "de mogelijkheid om automatisch een betaling te starten wanneer aan vooraf gedefinieerde voorwaarden is voldaan," volgens die definitie die de ECB hanteert. Dit is bijvoorbeeld wat er gebeurt bij contactloos betalen met een pinpas, zoals veel mensen al doen.

Dit is niet hetzelfde als programmeerbaar geld. "Het ontwerpen van een digitale euro als programmeerbaar geld, bedoeld als eenheden van digitale euro die alleen kunnen worden gebruikt voor de aankoop van specifieke soorten goederen en/of diensten of alleen binnen een bepaalde periode/geografie, strookt niet met de door de Raad van bestuur goedgekeurde leidende beginselen van de digitale euro." Dat stelt de ECB in dit document.

(Stand van zaken: 04.01.2023)