Apenpokkenuitbraak staat volledig los van AstraZenecavaccin

De recente uitbraak van apenpokken vooral in Europa en Noord-Amerika doet veelvragen rijzen over dit virus. Online klinkt het dat de recente gevallen te wijten zijn aan het coronvaccin van AstraZeneca. Dat werkt namelijk op basis van een chimpansee adenovirus als virale vector. Is er inderdaad een connectie tussen de twee virussen en is het AstraZenecavaccin hier de boosdoener?

Beoordeling

De bewering houdt helemaal geen steek. Het neutraal gemaakte adenovirus in het AstraZenecavaccin heeft niets te maken met het apenpokkenvirus. Het zijn twee compleet verschillende virussen. Daarenboven is het adenovirus dat als virale vector dient voor het coronavaccin onschadelijk gemaakt: het kan niet repliceren en dus ook niemand besmetten.

Feiten

Het apenpokkenvirus werd voor het eerst ontdekt in 1958 bij een groep makaken. Pas in 1970 kwam er een eerste menselijk geval. De meeste gevallen concentreren zich in landen in West- en Centraal-Afrika. In het westen bleef het virus grotendeels onder de radar tot de recente uitbraak van gevallen vooral in Europa en Noord-Amerika.

Het virus behoort tot de virusfamilie poxviridae, dezelfde familie als de 'gewone' pokken. De naam is wel misleidend: apen zijn niet de voornaamste dragers noch verspreiders van het virus. Dat zouden knaagdieren zijn. Maar omdat het virus eerst bij een groep apen werd vastgesteld kreeg het die naam.

Verschillend zoals een hond en een kat

In het coronavaccin van AstraZeneca werd een chimpansee adenovirus gebruikt als virale vector. Dat adenovirus dient dan als 'boodschapper' die het lichaam de instructries voor het aanmaken van spike-eiwitten geeft. Dat is volkomen veilig: het virus is onschadelijk gemaakt zodat het niet kan repliceren en dus ook geen ziekte kan veroorzaken. Dat bevestigt ook Muriel Moser, immunoloog aan de ULB (Université Libre de Bruxelles)."Het is een simpele boodschapper", zegt ze.

Een adenovirus, of die nu menselijk of dierlijk is, behoort tot de virusfamilie adenoviridae. Een hele andere familie dan die van de apenpokken. Het chimpansee adenovirus en het apenpokkenvirus hebben dus eigenlijk niets met elkaar te maken, buiten dan het feit dat er in beide namen een aap voorkomt. "Het zijn verschillende virussen, zoals een hond verschilt van een kat", legt professor immunologie aan de Université catholique de Louvain (UCL) Pierre Coulie uit.

Geen enkele wetenschappelijke basis

Kortom, er is geen enkele link tussen de twee virussen en het coronavaccin van AstraZeneca heeft niets te maken met de recente gevallen van apenpokken. "Er is geen enkele wetenschappelijke basis voor deze bewering", aldus Moser. "En moest het toch het geval zijn, dan hadden we een enorm aantal gevallen van apenpokken gezien direct na het begin van de vaccinatie", aldus professor Coulie. Dat was overduidelijk niet het geval, aangezien het AstraZenecavaccin al ruim een jaar in gebruik is in de Europese Unie.

(Stand van zaken: 27.05.2022)