Geen enkele aanwijzing dat citaat over generatie vol idioten van Einstein afkomstig is

Een echte klassieker op Facebook is een quote die aan Albert Einstein wordt toegeschreven. Recent dook deze weer op (hier en hier; hier en hier gearchiveerd). Het citaat luidt: "Ik vrees voor de dag dat technologie menselijke interactie zal overstijgen. De wereld zal dan een generatie van idioten hebben." Maar heeft Einstein dit wel echt gezegd?

Beoordeling

Helemaal uitsluiten is onmogelijk, maar naar alle waarschijnlijkheid is dit nooit door Albert Einstein gezegd. De claim circuleert pas sinds 2012 op het internet, nadat een fragment uit een film op YouTube werd geüpload waarin deze uitspraak aan Einstein werd toegeschreven. Daar is echter geen enkel historisch bewijs voor te vinden.

Feiten

De vermeende uitspraak van Einstein wordt zelfs aangehaald door grote media als The Daily Mail. Die plaatsen weliswaar een kanttekening dat "enkele historici" betwisten dat Einstein dit echt gezegd heeft, maar behandelen het vervolgens alsof dat het geval is. Er is echter wel meer aanleiding dan een paar historici om af te leiden dat Einstein niets met dit citaat te maken heeft.

Zo is er het online platform Quote Investigator van onderzoeker Garson O’Toole, die zelfs een 396 pagina’s-dik boek heeft gepubliceerd met welbekende, foutief toegeschreven citaten. O’Toole deed in 2013 al onderzoek naar het citaat dat van Albert Einstein afkomstig zou zijn. Zijn conclusie: er is geen wezenlijk bewijs voor.

Hij haalt onder meer een historisch boek, gepubliceerd door Princeton University, met ruim zestienhonderd citaten van Albert Einstein aan. Het citaat over technologie en een generatie vol idioten komt er niet in voor, aldus O’Toole. De onderzoeker signaleert bovendien dat de quote in verschillende varianten rondgaat en noemt een film uit 1995 ("Powder") als één van de mogelijke oorsprongen van de hoax.

Volgens PolitiFact werd een fragment uit de film begin 2012 voor het eerst op YouTube geplaatst, hetzelfde jaar als dat volgens Quote Investigator de claims begonnen te circuleren op internet. Ook Snopes komt tot de conclusie dat er op internet geen oudere variant van het citaat dan 2012 te vinden is. PolitiFact haalt bovendien een historica aan die veel onderzoek deed naar Einstein, maar nog nooit van deze uitspraak had gehoord. AAP Factcheck citeert weer een andere historicus, die onderzoek deed naar al het geschreven werk van Einstein. Ook daar is de quote nergens terug te vinden.

Er is al met al geen enkel bewijs te vinden dat deze uitspraak afkomstig is van Albert Einstein. De claim circuleert pas sinds 2012 online, nadat een fragment uit een film op het internet werd geüpload waarin deze spreuk aan Einstein wordt toebedeeld. Daar lijkt echter geen historische basis voor. Voor de liefhebber staan op de website van Quote Investigator overigens nog veel meer citaten die onterecht aan Einstein worden toegeschreven.

(Stand van zaken: 06/01/2022)