Sterilisatie van wattenstaafjes voor coronatests is aan strenge regels onderworpen

"Schok: 50 keer de hoeveelheid kankerverwekkende ethyleenoxide op teststaafjes dan toegestaan". Een screenshot van die kop wordt vlot gedeeld op sociale media (voorbeeld hier).

Beoordeling

De claim mist degelijke wetenschappelijke onderbouwing. Ethyleenoxide wordt gebruikt bij de sterilisatie van wattenstaafjes voor coronatests, maar dat proces is aan strikte regels onderworpen. De aanwezige ethyleenoxide wordt op het einde van het proces weer verwijderd en is in die situatie niet gevaarlijk.

Feiten

De screenshot is afkomstig van Frontnieuws, een website die regelmatig desinformatie en nepnieuws verspreidt. Deze keer gingen ze de mosterd halen bij Wochenblick, een Oostenrijks weekblad dat gelinkt is aan de rechtspopulistische partij FPÖ. Zij interviewen de Duitse elektrische ingenieur en voormalig professor Werner Bergholz.

Bergholz zegt dat er 50 keer de toegestane hoeveelheid ethyleenoxide (EO) aanwezig is op de wattenstaafjes, die zowel bij de PCR-tests als de sneltests worden gebuikt. Een bron voor de bewering geeft Bergholz hier niet.

In een ander document, waar zijn naam op staat, is wel een bron terug te vinden. Dat werd gepubliceerd op de website van de Duitse politieke partij Die Basis. Deze werd vorig jaar opgericht in de context van de protesten tegen de coronamaatregelen. De partij is gelinkt aan de Querdenkenbeweging.

In het document zegt Bergholz op pagina 5 dat hij zich baseert op een Amerikaanse studie uit 2004. Dat ging over de sterilisatie, onder andere via ethyleenoxide, van onder andere kantoorspullen en ook wattenstaafjes (of "Q-tips"). Dit was naar aanleiding van de anthrax-aanvallen via brieven in de VS, in het najaar van 2001.

De studie komt tot de conclusie dat geen enkele methode, ook niet die met ethyleenoxide, perfect is. Ook stellen zij dat items die met EO gesteriliseerd werden, mogelijks verder uitgelucht moeten worden voor gebruik. Het zegt niet dat sterilisatie met EO gevaarlijk is of niet zou mogen gebruikt worden, maar enkel dat de nodige voorzorgsmaatregelen moeten worden genomen.

Het is dan ook nogal een sprong om op basis van deze 17 jaar oude studie, de conclusie te maken die Bergholz doet. Zeker omdat wattenstaafjes die gebruikt worden in een medische setting niet eens het hoofdsubject waren.

Strenge reglementering en verwaarloosbare restwaarden EO

De claim dat er ethyleenoxide op wattenstaafjes zit circuleert al zeker sinds het voorjaar van 2021. Dpa schreef er reeds een factcheck over. Het wordt in gasvorm inderdaad gebruikt voor de sterilisatie van medische apparatuur, waaronder wattenstaafjes gebruikt bij coronatests. En ja, het kan DNA beschadigen. Daardoor is het zowel een goede sterilisator als kankerverwekkend.

Daarom is het gebruik ervan als sterilisator streng gereglementeerd. Een essentiële stap in het proces is dan ook het verwijderen van de EO na de sterilisatie. De aanvaardbare resthoeveelheid is eveneens internationaal bepaald door een ISO-norm. Samengevat: de producten worden verlucht en kunnen dan veilig worden gebruikt, exact zoals men ook zegt in de Amerikaanse studie die Bergholz citeert.

Een studie uit 2017 bemerkte dat drie weken na sterilisatie residuaire EO zo laag was dat die niet eens meetbaar was. De aanvaardbare restwaarden zijn afhankelijk van de methode, frequentie en duur van de blootstelling.

De Britse medicijnenautoriteit beschrijft dit duidelijk: er zijn drie categorieën van blootstellng: beperkt, langdurig en permanente blootstelling. Een coronatest valt steeds onder die "beperkte" categorie. Men zou 40 jaar lang twee keer per week moeten getest worden om in een hogere categorie te belanden. De limieten zijn ook met opzet een pak lager dan een hoeveelheid die kankerverwekkend zou zijn.

Er kan dus niet worden gesproken van een schadelijke hoeveelheid ethyleenoxide op wattenstaafjes, mits al die reglementering goed wordt nageleefd. Het is kankerverwekkend bij het inademen van lucht met ethyleenoxide, of door beroepsmatige blootstelling.

(Stand van zaken 07/12/2021)