Weersvoorspellingen en temperatuurkaart zijn niet te vergelijken

Op sociale media gaat een bewerkte foto rond waarin drie weerkaarten te zien zijn (gearchiveerd). De kaarten tonen ongeveer dezelfde temperaturen, maar zouden door de jaren heen steeds meer geframed worden door tv-stations. Hoe actueler de kaart, hoe roder de achtergrondkleuren. "Klimahysterie" (of "klimaathysterie"), valt er in het Duits te lezen onderaan de afbeelding. Maar hoe zit dat precies?

Beoordeling

De twee bovenste kaarten die het Duitse netwerk ARD gebruikt, tonen verschillende feiten en zijn niet te vergelijken. Al in 1999 gebruikte ARD rode kleuren voor temperaturen onder de 30 graden. De onderste kaart is afkomstig van RTL en werd gemanipuleerd: de achtergrond ziet er anders uit dan het origineel. Daarnaast gebruikt RTL over het algemeen kaarten die anders zijn samengesteld dan ARD. Het bericht is daarom fout.

Feiten

De eerste grafiek is afkomstig van de Duitse omroep ARD. De algemene weersvoorspelling uit 2009 toont de temperaturen voor Duitsland, maar ook of het al dan niet bewolkt is. De achtergrondkleur is groen en bruinachtig en toont ook de zeespiegel. Inmiddels is de kaart achterhaald en gebruikt ARD enkel groene kleuren (zie 14:28 in de video).

De middelste kaart - ook afkomstig van ARD - laat niet zien of het bewolkt is en of de zon schijnt, maar alleen de temperaturen voor een bepaalde dag. De vergelijking wekt de indruk dat de Tagesschau door de jaren heen hun kaarten roder heeft gemaakt om de klimaatkwestie te framen. Dat klopt echter niet: Al in de zomer van 1999 gebruikte de Tagesschau (vanaf 15:54) temperaturen van zelfs minder dan 30 graden in rode tinten.

Bovendien worden de kleurschalen voor de achtergrond van de temperaturen regelmatig aangepast, afhankelijk van het seizoen en de temperaturen, legt Silke Hansen, hoofd van het ARD-weercompetentiecentrum, uit aan dpa in een vorige factcheck. "We proberen de temperaturen te kleuren zoals je zou verwachten in de tijd van het jaar", legt Hansen uit. In de zomer is 15 graden Celsius bijvoorbeeld vrij koel en wordt daarom in koelere kleuren weergegeven. In januari is 15 graden Celsius echter vrij mild en worden ze gepresenteerd met warmere kleuren. "We hebben niets veranderd, we doen het al meer dan 20 jaar", zei ze.

Het is niet de eerste keer dat media beschuldigd worden van "klimaathysterie" aan de hand van desinformatie. In 2019 voerde dpa al een factcheck uit naar verschillende weerkaarten. Ook de ARD-factfinder heeft zich hier in 2019 mee bezig gehouden.

De onderste foto die in het Facebookbericht wordt getoond, toont een weersvoorspelling van RTL en zijn "Wetter.de"-portaal. Wat opvalt is dat de foto is gemanipuleerd: op de originele foto, die al in 2019 op Twitter circuleerde, is in de achtergrond een zonsondergang aan zee te zien in plaats van het gloeiende oppervlak van de zon. De kleuren van de grafiek en de huidskleur van de moderator zijn in het origineel niet zo donkerrood als in de bewerkte versie.

De gemanipuleerde afbeelding is op websites en op sociale media minstens te herleiden tot juli 2020. De daadwerkelijke RTL-weersvoorspelling kwam echter vermoedelijk aan bod in augustus 2019. In Duitsland heerste rond de datum waarop de tweet werd gepubliceerd warme temperaturen. Ten slotte gebruikt RTL over het algemeen een totaal andere weergave voor zijn weerkaarten dan ARD. Hun weersvoorspelling (voor meerdere dagen) toont de kleurtinten achter zon- en wolkensymbolen die overeenkomen met de temperaturen.