Groenlands ijs: zeg niet klimaat tegen weer

"Global warming brengt extra zomerijs op Groenland". Die boodschap is te lezen op Facebook, samen met een weerrapport voor 31 mei 2021 voor het eiland in het Noordpoolgebied (hier gearchiveerd). Ondanks het feit dat het smeltseizoen is aangebroken, komt er volgens de Facebookgebruiker steeds nieuw ijs bij en is het kouder dan gemiddeld.

Beoordeling:

De claims zijn fout. Er was op 1 specifieke locatie in het zuidoosten van Groenland eind mei inderdaad ongewoon veel neerslag. Maar het is fout om te zeggen dat het 'extra' ijs oplevert op het gehele eiland. Klimaat en weer worden hier door elkaar gehaald. De temperaturen zijn ook gemiddeld voor de tijd van het jaar, zelfs aan de warmere kant, en niet kouder. Over het geheel verliest de Groenlandse ijskap ieder jaar ijs.

Feiten:

In Tasiilaq, aan de zuidoostelijke kust van Groenland, viel eind mei veel neerslag, veelal regen, maar soms ook sneeuw in de onherbergzame bergen verder in het binnenland. En dat was inderdaad opmerkelijk. "Er was veel neerslag, 81,33 mm ofwel 150% van de gemiddelde neerslag in mei. Dat is ongewoon, maar niet ongehoord", legt Martin Stendel van het Deense Meteorologisch Instituut DNI uit aan dpa. Maar één meteorologische zwaluw maakt de lente niet. Er was één uitzonderlijke weeromstandigheid op één plaats in Groenland.

"De temperatuur in Groenland is gemiddeld de afgelopen weken, en het smeltseizoen is dat ook. Het was zelfs een tikje warmer dan normaal", vertelt Stendel. Dat is niet contradictorisch, want "warme lucht kan meer waterdamp bevatten en dus ook meer neerslag produceren". Het smeltseizoen, waarbij er minstens 3 dagen op rij 5% of meer van de ijskap smelt, begon dit jaar op 27 mei.

De gebeurtenis linken aan klimaatsverandering is ook fout. De ongewone neerslag in Tasiilaq is een voorbeeld van weer, geen klimaat. Het verschil daar is de termijn: kort versus lang. Weer is de specifieke omstandigheid in de atmosfeer op één locatie op een beperkt tijdstip. Klimaat is de gemiddelde omstandigheid over een lange tijdsperiode voor een bepaalde locatie.

"Sneeuw kan accumuleren maar tegelijkertijd kan de ijskap massa verliezen", vertelt prof. Jason Box. Hij is onderzoeker aan de Geologische Dienst van Denemarken en Groenland (GEUS), waar hij de Groenlandse ijskap bestudeert. Dat is ook effectief het geval, en daarom is het fout om te zeggen dat Groenland er 'nieuw' of 'extra' ijs heeft bijgekregen.

Twee parameters geven de hoeveelheid ijs mee. "Er is de SMB ('surface mass balance'): dat is het verschil tussen sneeuw- en regenval en smeltwater van de ijskap in een jaar. Die balans is steeds positief. Maar dan is er ook de TMB of 'total mass balance'. Daarin zit de SMB, maar ook het afbreken van ijsbergen en het smeltwater van gletsjers. Die balans is steeds negatief", legt Stendel uit. "Je zou verwachten dat over een periode van een paar jaar de TMB nul zou zijn, maar dat is niet het geval", zegt Stendel.

"Sinds eind jaren '90 verliest de ijskap gemiddeld 200 kubieke kilometer aan ijs per jaar", verduidelijkt Stendel. Of anders gezegd: "Er is een massadeficiet dat equivalent is aan meer dan 100 liter water per dag voor elke persoon op aarde de laatste 20 jaar", zegt Box.

De afbeelding die gedeeld wordt is afkomstig van de website van Polar Portal, waar Deense onderzoeksinstellingen hun bevindingen over de Groenlandse ijskap en het Arctisch pakijs publiceren. Dagelijks kan je er ook een weerbericht voor Groenland vinden.