Vlaamse veearts verspreidt foutieve informatie over vaccinatie en 'immuunontsnapping'

Op sociale media gaan heel wat berichten met beweringen van dokter Geert Vanden Bossche rond. De veearts zou aan de hand van wetenschappelijke bewijzen oproepen om onder meer de massavaccinatie tegen het nieuwe coronavirus stop te zetten (hier gearchiveerd). In een open brief, die hij ook stuurt naar de WHO en andere gezondheidsinstellingen, waarschuwt Vanden Bossche voor een zogenoemde 'immune escape' of immuunontsnapping. Dat betekent dat een gemuteerd virus de aangeboren immuniteit van het lichaam omzeilt. Maar wat klopt er precies van zijn beweringen?

BEOORDELING: Experts in binnen- en buitenland verwijzen een hoop van de beweringen in de brief van Vanden Bossche naar de prullenmand. Het klopt niet dat massavaccinatie het virus dwingt om meer besmettelijke varianten te ontwikkelen. De stelling dat vaccinatie het aangeboren immuunsysteem sterk zou beschadigen is eveneens onjuist. Ten slotte werkt massavaccinatie de immuunontsnapping niet in de hand, maar vermijdt het net de verdere verspreiding. Ook dat werd recent aangetoond.

FEITEN: Veearts Geert Vanden Bossche stuurde op 6 maart 2021 een open brief richting de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en al haar stakeholders. Daarin haalt hij zwaar uit naar de massavaccinatie tegen het nieuwe coronavirus. Al snel werd de brief massaal gedeeld op sociale media en overgenomen door groepen als Preventie Vaccinatieschade vzw en RT Dutch. En dat is een probleem, want de inhoud bevat een hoop foutieve informatie.

Immune Escape

Vanden Bossche waarschuwt vooral voor 'viral immune escape' of virale immuunontsnapping. Door de massale COVID-19 vaccinatie zouden er sterkere virusvarianten en mutaties ontstaan, die uiteindelijk nog moeilijk te stoppen zijn. Vanden Bossche ijvert beknopt ook voor de ontwikkeling van een ander vaccin. Verschillende onderzoeken toonden echter in het verleden aan dat de evolutie en mutatie van het virus natuurlijk zijn.

In een recente factcheck van Leadstories wordt die theorie verduidelijkt door Dr. Otto Yang, professor in de geneeskunde en besmettelijke ziektes aan de David Geffen School of Medicine van de universiteit van California. Hij reageert ook op de brief van Vanden Bossche: "Het centrale uitgangspunt van de auteur is dat de ontsnapping van virussen dodelijkere varianten zal creëren. Dat gaat in tegen de basiswetten van de biologie."

"Virussen muteren doorgaans niet naar een dodelijkere variant; het verleden toonde aan dat varianten eerder minder dodelijk worden", gaat Dr. Yang verder. "Als er een dodelijkere variant opduikt, dan heeft dat eerder te maken met willekeurige pech, niet met selectie." Ook Amerikaanse dokter en internetpersoonlijkheid Zubin Damania publiceerde een YouTube-video waarin hij de beweringen van Vanden Bossche punt voor punt bespreekt.

Vaccinatiestrategie al getest

Ook Vlaamse virologen spreken van onwaarheden in de brief van Vanden Bossche. Wél vertelt Dr. Piet Maes, viroloog aan de KU Leuven, dat de KU Leuven in 2013 al de vaccinatiestrategie van Vanden Bossche heeft getest. "Ik was daar toen heel sceptisch over, maar we hebben toch dierproefexperimenten uitgevoerd, samen met hem, en daar is niets uitgekomen. Hij had toen al een vaccinconstruct tegen het coronavirus, maar dat gaf toen geen bescherming voor deze virussen (niet het SARS-CoV-2-virus, red.)."

Volgens Maes houdt de theorie van Vanden Bossche weinig steek. "Een virus wordt niet besmettelijker doordat je mensen gaat vaccineren. Je maakt een vaccin tegen het virus zoals het gekend is. Het klopt dat een virus constant muteert en sommige van deze mutaties zullen het virus betere eigenschappen bezorgen, zoals het ontwijken van door vaccinatie opgewekte immuniteit. Het klopt helemaal niet dat zoiets specifiek getriggerd wordt door vaccinatie. Dat gebeurt constant, ook los van vaccinatie."

Bovendien haalt Vanden Bossche enkele onwaarheden als voorbeelden aan om zijn hypothese te ondersteunen. Zo zou de massavaccinatie virussen onder druk zetten om te muteren en aan de bescherming van het vaccin te ontsnappen. Daarvoor verwijst hij naar de variaties van het spike-eiwit, dat zich aan onze cellen hecht en ze infecteert. Opvallend: de varianten van het nieuwe coronavirus waarnaar hij verwijst, werden ontdekt voor de start van een massale vaccinatiecampagne. Dat wordt ook benadrukt in een factcheck van Snopes.

Dat die variaties al voor de massavaccinatie ontdekt waren, weet ook Prof. Dr. Steven Van Gucht, hoofd van de dienst Virologie bij Sciensano. Volgens hem tart de theorie van Vanden Bossche de wetten van de logica. "Zijn theorie gaat in tegen de consensus die heerst bij virologen en epidemiologen. De grote kapstop van zijn verhaal is dat je door te vaccineren in het midden van een pandemie meer druk gaat zetten om meer besmette en meer gevaarlijke varianten te kweken. Dat klopt eigenlijk niet."

Huidige situatie

"Je kan verwijzen naar de huidige situatie", zegt Van Gucht. "We kennen de Britse variant, de Zuid-Afrikaanse variant en de Braziliaanse variant. Die geven ongerustheid, maar zijn allemaal ontstaan op een natuurlijke manier vooraleer er massaal gevaccineerd werd. Dat gebeurde dus niet onder druk van het vaccin. Het idee dat je door te vaccineren een variant gaat ontwikkelen die meer ziekmakend gaat zijn, dat gaat in tegen alles wat we weten uit het verleden, dat gebeurt niet."

Verder stelt Vanden Bossche dat COVID-19 vaccins het aangeboren immuunsysteem van het menselijk lichaam dusdanig beschadigen, dat het niet langer in staat is om varianten van het virus te bestrijden: "Het is niet onlogisch om aan te nemen dat het vaccineren van jonge en gezonde mensen onvermijdelijk zal leiden tot de onderdrukking van hun aangeboren niet-aan-variaties-gebonden immuunsysteem." Dat standpunt strookt niet met de huidige wetenschappelijke inzichten over virusvarianten.

Volgens epidemioloog Dr. Saad Omer klopt die theorie voor geen meter. Aan factcheckers van Snopes vertelt hij dat wanneer het lichaam gericht antilichamen gaat aanmaken, je maar een beperkte reactie van het immuunsysteem krijgt. "De onderliggende denkfout is dat een natuurlijke infectie beter is dan een vaccin. Dat klopt gewoonweg niet. Een natuurlijke infectie is dodelijk." Ook het feit dat de opgelegde maatregelen en lockdowns ons immuunsysteem zouden verzwakken, heeft geen wetenschappelijke grond.

Ten slotte zouden we dit beschreven scenario ook al moeten hebben gezien bij voorgaande epidemieën en bijhorende vaccins, weten verschillende virologen. Dat gebeurde nog niet, wat volgens Dr. Maes veelzeggend is. "Het eerste goed werkende vaccin - tegen gele koorts - dateert al van de jaren '20. Het scenario zoals Vanden Bossche het beschrijft is nog nooit gebeurd. Een goed voorbeeld is het ebolavirus: dat muteert sneller en is dodelijker, maar ook daar heeft vaccinatie dat effect niet gehad."

Steven Van Gucht benadrukt dat meer ziekmakende varianten niet ontstaan door toedoen van vaccinatie. "Je hebt af en toe wel varianten die meer ziekmakend zijn, maar dat wordt niet gedreven door het vaccin. Dat gaat eerder door toevallige ontwikkeling. Meestal gebeurt het omgekeerde: de virussen gaan eerder wat milder worden, vooral omdat ze moeten opboksen tegen de immuniteit."

"Het ontsnappen aan het vaccin is iets inherent dat je altijd gaat hebben, of je nu vaccineert of niet", besluit Van Gucht. "Als je niet vaccineert, dan gaat het virus blijven doorgaan, tot een groot deel van de bevolking besmet is geweest. Als dat zo is, gaat het zich aanpassen zodat het opnieuw kan besmetten en door die bescherming kan breken die de vorige besmetting heeft gegeven. Dat is wat de andere coronavirussen hebben gedaan en nog steeds doen. We kennen 4 verkoudheidscoronavirussen, ondanks dat bijna alle mensen al immuniteit hebben ontwikkeld, zullen veel mensen elk jaar opnieuw één of meerdere malen een verkoudheid krijgen die veroorzaakt wordt door een coronavirus."

Beperkte expertise

Een onderzoek naar de achtergrond van Vanden Bossche leert dat zijn expertise in de virologie eerder beperkt is. Dat blijkt uit een artikel van Knack. Naast eigen opgerichte ondernemingen en vennootschappen, schreef hij slechts één artikel over vaccinatie, in het tijdschrift Clinical Immunology & Research, zonder peerreview. Wél werkte hij voor farmabedrijven als GlaxoSmithKline, Novartis en Solvay.

Vanden Bossche werkte ruim drie jaar geleden nog voor het German Center for Infection Research (DZIF) in Keulen. Daar was hij hoofd van het 'Vaccine Development Office'. Aan Knack bevestigt het DZIF dat Vanden Bossche enkele maanden bij hen actief was, al distantiëren ze zich van zijn uitspraken en publicaties. Het DZIF is niet de enige organisatie die zich distantieert van het werk van Vanden Bossche.

Kortom, experts wereldwijd hebben grote vraagtekens bij de beweringen van Vanden Bossche. Ze gaan in tegen de algemene consensus van wat er geweten is binnen de virologie. Hoewel Geert Vanden Bossche wel een wetenschappelijke achtergrond heeft, is zijn ervaring binnen de virologie eerder beperkt. Het bericht wordt daarom beoordeeld als onwaar.

---

Links:

Bericht op Facebook: https://www.facebook.com/ellen.reumers1/posts/10209005489572312 (gearchiveerd: http://dpaq.de/7iYvN)

Bericht op Facebook 2: https://www.facebook.com/lieve.melis.90/posts/3876661709047515 (gearchiveerd: http://dpaq.de/1kBlZ)

Bericht op Facebook 3: https://www.facebook.com/groups/1649987645250430/permalink/2785123055070211 (gearchiveerd: https://archive.is/FIjz9)

Tweet Geert Vanden Bossche: https://twitter.com/GVDBossche/status/1368232172872732675 (gearchiveerd: http://dpaq.de/Rk6zD)

Preventie Vaccinatieschade vzw: https://www.vaccinatieschade.be/content/geert-vanden-bossche-noemt-vaccinatiepolitiek-een-ramp (gearchiveerd: http://dpaq.de/OLbpN)

Open brief Geert Vanden Bossche: https://mcusercontent.com/92561d6dedb66a43fe9a6548f/files/bead7203-0798-4ac8-abe2-076208015556/Public_health_emergency_of_international_concert_Geert_Vanden_Bossche.01.pdf (gearchiveerd: http://dpaq.de/qG6se) 

Artikel Knack: https://www.knack.be/nieuws/belgie/hoe-antivaxers-een-vlaamse-veearts-wereldberoemd-maakten/article-normal-1714983.html (gearchiveerd: http://dpaq.de/xxPdA)

Clinical Immunology & Research: https://www.researchgate.net/publication/330569895_Re-thinking_Vaccinology_Act_Universally_think_NK_Cells (gearchiveerd: http://dpaq.de/iskJ2)

LinkedIn Geert Vanden Bossche: https://www.linkedin.com/in/geertvandenbossche/?originalSubdomain=be(gearchiveerd: http://dpaq.de/6vgZ5)

DZIF: https://www.dzif.de/en (gearchiveerd: http://dpaq.de/VzllU)

Tweet Rasmussen: https://twitter.com/angie_rasmussen/status/1370223544303452165 (gearchiveerd: http://dpaq.de/stZnz)

Fact check Snopes: https://www.snopes.com/news/2021/03/26/geert-vanden-bossche/(gearchiveerd: http://dpaq.de/QFzl0)

Factcheck Leadstories: https://leadstories.com/hoax-alert/2021/03/fact-check-mass-vaccination-amid-the-covid-19-pandemic-does-not-create-an-irrepressible-monster.html (gearchiveerd: http://dpaq.de/39z49)

Artikel USA Today: https://eu.usatoday.com/story/opinion/2021/03/17/covid-19-viral-variants-and-virus-evolution-column/6946671002/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/vXhnL)

YouTube-video Zubin Damiana: https://www.youtube.com/watch?v=NEyQi__zTuo&t=31s (gearchiveerd: http://dpaq.de/4Sgpz)

NY Times Coronavirus varianten: https://www.nytimes.com/interactive/2021/health/coronavirus-variant-tracker.html (gearchiveerd: http://dpaq.de/5h4DH)

McGill factcheck: https://www.mcgill.ca/oss/article/covid-19-critical-thinking-pseudoscience/doomsday-prophecy-dr-geert-vanden-bossche (gearchiveerd: http://dpaq.de/f3fJB)

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-belgium@dpa.com