'Naturopaat' doet foute en misleidende uitspraken over het menselijk immuunsysteem

Op Facebook worden meerdere berichten gedeeld met de boodschap van een 'Franse naturopaat', die aanbevelingen geeft over het immuunsysteem en hoe we dat kunnen versterken om COVID-19 beter te doorstaan. Er worden meerdere beweringen gemaakt. Zo zouden we ons immuunsysteem in enkele weken kunnen versterken, onder andere door te vasten. Verder staat er dat langdurig gebruik van hydroalcoholische schadelijk is. Tenslotte worden er ook enkele supplementen aanbevolen om het immuunsysteem te versterken.

BEOORDELING: De beweringen zijn fout, misleidend of onbewezen. Het immuunsysteem kan niet op een algemene manier versterkt worden, en er is geen indicatie dat een sterke immunoreactie positief is in het geval van het SARS-CoV-2-virus. Het effect van vasten op je immuunsysteem is dan weer niet wetenschappelijk bewezen, net zoals de bewering over supplementen. Ook de bewering over alcoholische gels is misleidend.

FEITEN: "Je kan je immuunsysteem niet algemeen versterken, het is misleidend om daar zo over te spreken", begint Adrian Liston, immunoloog aan de KU Leuven en het Babraham Institute in Cambridge. "Dat kan je vergelijken met smaken: je kan de smaak van voedsel pikanter of zoeter maken, maar daarmee versterk je één aspect van het voedsel, en niet het voedsel in het algemeen. Zo zijn ook verschillende 'smaken' van het immuunsysteem geschikt voor verschillende omstandigheden."

Ons immuunsysteem is zeer krachtig, maar ook zeer complex, aldus professor immunologie Pierre Coulie van de Université Catholique de Louvain en het de Duve Instituut. "Er is geen enkel individueel medicijn dat het kan versterken. Anders zouden we het allemaal nemen."

Het merendeel van de bevolking hoeft ook helemaal zijn immuunsysteem niet te versterken. "Het is een modeverschijnsel", zegt prof. Coulie. "Het immuunsysteem kan falen, maar dan gaat het om kinderen met een uitzonderlijke genetische aandoening, immunosuppresieve behandeling na orgaantransplantatie of na sommige kankerbehandelingen. Zij zijn vatbaar voor bacteriële infecties, virale of parasitaire ziektes." 

In het specifieke geval van het SARS-CoV-2-virus is het onzeker of een sterke immunoreactie van het lichaam positief is. "Het is momenteel nog onduidelijk of een ‘sterker’ immuunsysteem wenselijk is in de strijd tegen COVID-19. Een van de leidende hypotheses in het onderzoek naar COVID-19 is dat te veel van de foute immunoreacties de ziekte erger maken", vertelt Liston. "Zoiets heet een cytokine storm: wanneer het immuunsysteem in overdrive gaat en de eigen cellen beschadigt. Zo wordt het verlies van longcapaciteit in COVID-patiënten waarschijnlijk meer veroorzaakt door de immunoreactie op het virus dan het virus zelf."

Het idee dat je met te vasten je immuunsysteem in korte tijd kan versterken is ook grotendeels fout. "Het is alleszins niet bewezen dat het je immuunsysteem stimuleert. Voor sommigen is het ronduit gevaarlijk, zoals ouderen of zwangere vrouwen", zegt prof. Coulie. "Vasten kan mogelijks een klein – positief of negatief – effect hebben op je immuunsysteem", zegt Liston. "Maar als je ziek bent is het geen goed idee: het lichaam heeft middelen nodig om te vechten tegen een infectie. Iemand met COVID-19 kan beter niet vasten", zegt Liston.

Wat het gebruik van alcoholische gels betreft is de post misleidend. "Alcoholische handgels te veel gebruiken zorgt inderdaad voor uitdroging", zegt longarts, immunoloog en professor aan de UGent Bart Lambrecht. "Dat kan dan weer voor kloven zorgen waarlangs bacteriën in de bloedbaan terecht kunnen komen. Maar dat is ook zo als je zeep gebruikt." Er is wel een belangrijke kanttekening te maken volgens prof. Lambrecht: "COVID-19 loop je niet op via de bloedbaan, maar via de longen." De bewering dat je huid de eerste immuunbarrière is tegen COVID-19 is dus fout.

Tenslotte worden er ook nog enkele supplementen aanbevolen ter versterking van het immuunsysteem, zoals echinachea en vlier. Hun werking is niet wetenschappelijk onderbouwd. "Het is in essentie marketing, en het idee dat ze het immuunsysteem versterken impliceert dat men niet weet hoe het immuunsysteem werkt", zegt Liston. "In de Westerse wereld is haast niemand zodanig langdurig ondervoed dat er enige vitaminetekorten zijn en dat je extra risico loopt op een virusinfectie", zegt professor Lambrecht. "De enige vitaminetekorten die je hier ziet zijn vitamine D – omdat we te weinig buiten komen – en zink. Die zijn op te lossen met een korte behandeling."

De Franse naturopaat, José Gorrochategui, van wie de claims afkomstig zouden zijn, is nergens terug te vinden. Hij is alvast geen lid van de Franse vereniging voor naturopaten. Er is wel een Argentijnse osteopaat van dezelfde naam. 

---
Links:

Facebookpost: https://www.facebook.com/kelly.duisters.71/posts/779806509455570 (gearchiveerd: http://dpaq.de/k0mt0)

Over Adrian Liston: https://www.kuleuven.be/wieiswie/nl/person/00061929 (gearchiveerd: http://dpaq.de/Kc2D7)

Over Bart Lambrecht: https://telefoonboek.ugent.be/nl/people/801000968239 (gearchiveerd: http://dpaq.de/AfuLB)

Over Pierre Coulie: https://www.deduveinstitute.be/nl/human-tumor-immunology (gearchiveerd: http://dpaq.de/VkIOb)

Artikel in The Lancet over immunosuppressie bij COVID-19: https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)30628-0/fulltext (gearchiveerd: http://dpaq.de/8OLli)

Belgische studie over COVID-19 immunopathologie in Frontiers in Immunology: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7347900/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/DN9Xb)

Website van de Association de Naturopathes Professionnels: https://www.omnes.fr/page/320046-presentation

Facebookprofiel van José Gorrochategui, Argentijnse osteopaat: https://www.facebook.com/Vojta.Argentina

Artikel KU Leuven over voedingsadviezen en supplementen i.k.v. COVID-19: https://www.uzleuven.be/nl/nieuws/let-op-voor-foute-voedingsadviezen-om-covid-19-te-voorkomen-te-genezen (gearchiveerd: http://dpaq.de/ookiN)

Factcheck gezondheid & wetenschap over vlierbessensiroop en coronavirus: https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/beschermt-vlierbessiroop-tegen-het-coronavirus (gearchiveerd: http://dpaq.de/cLrGH)

Sciensano COVID-19 factsheet (Engels - transmissie vanaf p.6): https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19_fact_sheet_ENG.pdf (gearchiveerd: http://dpaq.de/CQj4V)

Factcheck over studie effect vasten op immuunsysteem: https://sciencefeedback.co/claimreview/claim-that-fasting-regenerates-the-human-immune-system-is-unsupported-based-on-study-in-mice/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/Zw6el)

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-belgium@dpa.com